Kavun Yetiştirme Tekniği

Ülkemizde kavun yetiştirmek oldukça zordur. Bir yaz sebzesi olan kavun Türkiyede en çok üretilen sebzeler arasında yer almaktadır.

Kavun Türkiye’de reçel, turşu, dondurma hatta kozmetik sanayisinde de kullanılmaktadır. Türkiye kavun üretiminde tüm dünyanın yaklaşık yüzde 10 ve 15 kadarını karşılamaktadır. Kavun tamamen sıcak ve ılık mevsimlerde yetişmektedir. 22 ve 36 dereceler arasında yetişen kavunun yetiştirildiği bölgeler şöyledir.

Kavun Yetiştiriciliğinin Yağıldığı Bölgeler

  • Ege bölgesi
  • Marmara bölgesi
  • İç anadolu bölgesi
  • Güneydoğu anadolu bölgesi
  • Akdeniz bölgesi

 

Kavunu Tanıyalım

Kavunun gövdesi tüylü bir yapıya sahiptir. Işığa ihtiyaç duyan kavun kısa ve kalın kökü bulunur. Erkek ve dişi çiçekler ile birbirini döllemesiyle kavun oluşumu sağlanır. Kavun 5 loplu el ayası yapraklara ve 3 ve 5 adet sürgüne sahiptir.

Kavun Üretiminde Arı Faktörünün Önemi

Dişi çiçeklerin döllenmesi için erkek çiçeğin tozlarına ihtiyacı vardır. Arının ise buradaki en büyük etkisi çiçekleri dolaşan arı erkek ve dişi çiçekleri dolaşır ve döllenmesini sağlar. Ayrıca bazı kanatlı böceklerde bu işi gerçekleştirebilir. Bazı yapılan araştırmalarda 2 dekarlık alandaki kavun üretimi için 1 kovan arı konulduğunda kavun verimi yüzde 30 oranında artmaktadır.

Kavun Toprağı

Kavun gelişimi için su tutması iyi olan, direne edilmiş, organik, besin maddelerince zengin ve tınlı topraklarda iyi gelişmektedir. Erken kavun yetiştiriciliği için kumlu ve tınlı, milli tınlı topraklar gereklidir. Kavun geç yetiştiriciliği için ağır ve killi topraklar iyi olacaktır. Kumlu toprak ile yetiştiricilik yapıyorsanız kesinlikle düzenli olarak sulama yapmalısınız.

Kavun Tarlası

Kavunun yetiştirileceği tarla ekim ayından itibaren suyun toprakta tutulması gerekir. Köklerinin toprakta daha iyi gelişmesi ve etrafa yayılması için toprak sonbaharda 1 veya 2 defa 45 cm derinlikte pullukla işlenmelidir. İlk baharda ise 25 cm civarlarında sürülür. Ekim ayında tarla hazır hale gelmelidir.

Gübreleme işlemi ise ahır veya yeşil gübre ile yapılmalıdır. Kavun zengin toprakları sever. toprak ağır ise dekar başına 5 ton kumlu ise yine dekar başına 7 ton gübre atılarak karıştırılmalıdır. Bu işlemle kavunlarınız daha verimli olacaktır.

Gübrenini veriliş zamanı da çok önemlidir. Azotlu gübrenin yarısı, fosforlu ve postalı gübreler ile birleştirilir ve ekimden önce pulluk veya diskaro altına verilir. Azotun kalan diğer kısmı ise 2’ye bölünerek ilki çiçekler sürülürken diğer yarısı ise meyve görüldüğü andan itibaren verilmelidir.

Kavun Dikimi

Kavun tarlaya doğrudan elle veya mibzerle tohum ekimi yapılır. Erkenciliği sağlamak ve geç ilkbahar donlarına yakalanmamak için fide de dikilmelidir. Tohum ekimi akdeniz ve ege bölgesinde nisanın ilk yarısında, Marmara ve trakya da nisanın ikinci yarısında orta, doğu ve güneydoğu anadolu bölgesinde mayısın ilk yarısında dikilir.

Nasıl Dikilir?

Kavun dikmek için ocak ve karık usulü dikimler yapılır. Tarlaya tohum ekimini mizberle yapmanızda fayda var. Çapa ile açılan ocaklara 5 tohum ekilir. Daha sonra üzeri 3 cm toprak ile üzeri hafifçe bastırılır ve fide dikimi yapılır. Yöreye bağlı olarak dikim teknikleri değişmektedir.

Seyreltme

Tarlaya ilk seyreltme gerçek yapraklar oluştuğu zaman yapılmalıdır. Her ocakta kuvvetli ve sağlıklı 3 bitki bırakılmalıdır. Diğer kalan bitkilerin zarar görmemesi için çekilmemeli sadece koparılmalıdır. İlk seyreltme yapıldıktan 2-3 hafta sonra bitkiler 4 yaprak açınca, her ocakta 1-2 bitki kalacak şekilde don seyreltme yapılmalıdır.

Boğaz Doldurma

İlk seyreltme yapıldıktan sonra bitkilerin kökleri çapaklanır. Daha sonra boğazları toprak çekilerek doldurulur. Sonrasında aralarında yabancı otlanma var ise çapa ile temizlenmelidir. İkinci seyreltme de ise bitkiler kol atmaya başladığında boğaz doldurma ve kaplama tekrar yapılmalıdır.

Sulama İşlemi

Kavun büyüme ve meyvelerin olgunlaşması sırasında suya bolca ihtiyaç duyar. Kavun yumuşak toprakta 25 cm derinliğe ulaştığında sıkça sulanmalıdır. Ağır topraklarda ise kavun çok derine inmez. Kısa kökleri oluşan kavun ağır topraktan ise fazla su tutar. Ancak şuna dikkat edilmelidir sulama esnasında suyun kavuna değmemesine dikkat edilmelidir.

Ülkemizde kavun tatsız olacağı düşüncesi ile sulama yapmaktan kaçınılıyor. Aşırıya kaçmamak kaydıyla sulama yapılmalıdır.

Kavunda Kaliteyi Arttırma

Kavunda kaliteyi arttırmak için bitkilerde uç alma ve meyve seyreltmesi yapılmalıdır. Sürgün uçların koparılması bitkinin yeşil aksamının gelişimini durdurduğu için kesilmesi faydalıdır. Köke en yakın olan meyvelerde 2-3 tanesini bırakıp diğerlerini kopartarak diğer meyvelerin kalitesini arttırabilirsiniz.

Kavun Hastalığı

Kavun yetiştiriciliğinde antraknoz, külleme, solgunluk ve mozaik virüsü hastalıkları önemli kayıplara yol açmaktadır. Bunun yanında, kırmızı örümcek, kavun sineği, yaprak biti, trips ve nematodlar en önemli zararlılardır. Özellikle kavun sineği larvalarını yok etmelisiniz. Bunlar kavunu adeta çürütür. Kavunda münavebe hastalık ve zararlılara karşı önemli bir mücadele yöntemi olduğu için üst üste aynı tarlada 2 yıldan fazla kavun yetiştirilmemelidir.

Hasat

Hasat yapabilmek ve tam olgunluk seviyesine geldiklerini anlamak için aşağıdaki şartların oluşması gerekir.

  • Tam olgunluğa ulaşan kavun meyvelerin şeker içeriği, tat, aroma gibi özellikleri anlaşılabilir.
  • Kabuk rengi çeşide has renk alır ve parlak olurlar.
  • Büyük olduklarında en yüksek ağırlığa erişirler.
  • Olgun olan kavunlar kabuk rengini alırlar.
  • Kavun meyvelerinin sap dibinde ve gövde üstünde bulunan kuluçkalar kurur.
  • Meyveyi gövdeye bağlayan sap kurur.
  • Meyve sapı hemen kopar.
  • Kendine has bir kokusu oluşur.
  • Hasat yapılacak meyveler uzun süre bırakıldığında şeker oranı düşer, kavunlar yumuşar ve dayanıklılığı azalır.
  • Hasat sabah saatlerinde yapılmalıdır. Bıcak veya makasla saplardan kesilerek hasat yapılır.

Ekim ve Bakım İşleri

Kavun sıcak havayı sevdiği için sıcak yani yaz aylarında yetiştirilmeye başlanır. Mayıs ayı başında başlayan kavun yetiştiriciliği haziranın sonuna kadar devam etmektedir.

Kavun direk olarak ekimi yapıldığı fideden yapılabilir. Fide ile üretim yapıyorsanız plastik ve viyollerde yatiştirilen kavun fideleri 140 cm arası mesafede açılan karıklara 75 cm sıra üzerinde mesafe ile dikilir. 140 cm ara ile açılan masuraların boyun noktasına 70–80 cm sıra üzeri mesafe ile veya düz tarlaya mibzer ile 140 cm sıra arası ve 10–15 cm sıra üzeri mesafe ile ekim yapılır. Bitkiler 3-4 hakiki yaprak oluşturduğu zaman ilk çapa yapılır. Bitkilerin boğazları doldurulur ve seyreltme işlemi yapılır. Toprağın havalandırılması ve yabancı otlarla mücadele etmek için, kavun bitkileri toprak yüzeyini örtmeye başlayıncaya kadar 2-3 kez ara işleme ve çapa yapılır.

Gübreleme

Toprağa ekim ve dikimden önce ilk toprak işlemesi sonrasında dekar başına 4-5 ton yanmış çiftlik gübresi verilir. Gübre miktarı iklim koşulları, toprak yapısı, sulama suyu miktarı, yetiştirme dönemi çeşidine göre değişmektedir. Doğru gübreleme toprak ve yaprak analizlerine dayanarak hazırlanması gerekmektedir.

Toprak analizlerine göre 8 kg azot, 10-12 kg fosfor ve 15-20 kg potasyum verilmelidir. Fosforlu gübrenin tamamı, azotlu ve potasyumlu gübrelerin ise yarısı şubat ve mart aylarında toprak hazırlığı sırasında verilmesi gerekmektedir. Azotlu ve potasyumlu gübrelerin diğer yarısı ise; meyveler yaklaşık 300-350gr gibi olduğunda 1. sulama zamanı verilmelidir.

Sulama

Sulama ise iklim ve toprak koşullarına göre değişir. 1. sulama kelek kırma sonrası, asıl meyvelerin 300-350 gr ağırlığına geldiğinde ilk sulama damla sulama şeklinde veya sıra aralarına açılan karıklardan sızdırma şeklinde verilir.

Damla ve Salma Sulama

Salma sulama, sızdırma şeklinde kullanılabilir. Bitki kök boğazının kesinlikle suyla temas etmemesi sağlanmalıdır.Sulamanın tekrarlanıp tekrarlanmaması bölgenin toprak yapısına bağlı olup, ağır topraklarda gerek duyulmayacağı gibi, kumlu, hafif ve daha geçirgen topraklarda 2. ve 3. sulamaya ihtiyaç duyulabilmektedir.

Kavunu devamlı sulamak meyveyi iri yapar ancak tad ve aroma düşük olur. Kavunu belirli aralıklarla az suladığınızda ise tatlı ve aromalı olur. Bu yöntem depolamaya daha uygun olur.

Toprak Hazırlığı

Kavun yetiştiriciliğinde toprak hazırlığı çok önemlidir. Kavun ekilecek arazi sonbahar aylarında toprak tavlı iken 45 cm derinliğinde pullukla işlenmelidir. Bu işlemden sonra kavun dikimine kadar yaz ayına kadar yani kış boyunca böyle geçmesi devam etmelidir.

Toprak Sıcaklığı

Toprak sıcaklığı 15 dereceye ulaştığında yani ilk bahar aylarında toprak 25 cm derinliğe kadar sürülmeli ve ekim için hazırlanmalıdır. Ekim ve dikimden önce tarla otlanma görülürse toprak tekrar işlenmelidir. Buna çok dikkat ediniz.

 

İklim ve Toprak İstekleri

Kavun yetiştirmek için kesinlikle sıcak havaları yani yaz aylarını tercih etmelisiniz. Ortalama 25 derece sıcaklarda kavun büyümeye, gelişmeye başlar. Ancak bu değerin altındaki sıcaklıklarda kavunun gelişimi yavaşlar. Şunu da unutmayın aşırı sıcaklarda da kavun gelişimi yavaşlar.

İdeal sıcaklıklarda kavunun olgunlaşması ve tadı çok iyi olur. Vejetasyon döneminde de olgunlaşmaya ve tadı harika olur. Şöyle bir durumda vardır ışık kavuna ışık vurması aromasında ve rengi üzerinde etkisi oluşur.

Kavunun gelişmesi için diğer etkenler ise şöyledir; Derin, su tutması iyi olan toprak, drene edilmiş, organik maddeler, tınlı topraklarda kavun gelişimi çok iyidir. Kavun için kesinlikle devamlı olarak sulama yapılmalıdır. Kavun için PH değeri 6 ve 6.7 arasındadır.

Kavunun gelişmemesi için yapılan hatalar aşağıdadır.

  • Ağır topraklarda yetiştirme.
  • Yeterli sıcaklığı olmaması.
  • Kök hastalıklarının olması.
  • PH değerinin kötü olması.

 

Kavun Nasıl Yetiştirilir?

Kavun yaz aylarının bir bitkisidir. Tek yıllı bir bitki türü olan kavun gövdesi tüylü, kolları her yere sarılabilen ve yaprakları  5 loblu olan kabakgil ailesindendir. Erkek ve dişi çiçek tipi bulunan kavunun polenlerini en çok ta arılar taşıyarak kavunu döller. Yani kısaca kavun yetiştiriciliğinde arı önemlidir.

Torak ve İklim

Kavun sıcak bölgelerde yetişirler. Kavun yetiştiriciliğinda güneş ışınları ve güneş sıcaklığı da önemlidir. Kavun sıcak ve kuru bir havayı sever. Soğuklarda kavun üretimi yapılamaz ancak yaz aylarında 15 dereceleri geçen ideal 25 derecede kavun üretimi yapılabilir. Toprağının ise PH değeri 6 ve 6.7 arasında olmalıdır. Tınlı ve kumlu topraklar tercih edilmeli ve bol sulanmalıdır.

Kavunun toprağı sonbaharda sürülmelidir. Dekara 3 ve 4 ton ortalama çiftlik gübresi verilir. Yaz ayları gelmeden ilk bahar aylarında diskaro çekildikten sonra sürgü çekilir ve tohum ekimi yapılır.

Kavun Tohumu Nasıl Ekilir?

Kavun karadeniz bölgesinde farklı şekillerde dikilir. Karadeniz bölgesinde nisanın sonlarına doğru yapılır. Diğer ekim dikme usulleri ise şöyledir;

Çizgi usulü ekim; Bu usülde toprak 1,5 ve 3 metre ara ile açılır. Çizilerin derinliği ortalama 5 cm olmalıdır. Birer metre ara ile ortalama 3 tohum atılır. Tohumun üstü tırmık yardımıyla hafifçe topraklanır.

Ocak usulü ekim; 1 – 1,5 ve 1,5 ve 2 metre ara ile ocaklar şekillenmelidir. Bu ocakların genişliği 45 cm çapında ve ortalama 20 cm derinliğinde olmalıdır. Toprağa çiftlik gübresi atılır. Her ocak başına 5 tohum atılır. 4 cm derinliğinde ki tohumların üzerine gübreli toprak atılır. Koşullar sağlandığında 11 gün içerisinde toprak yüzeyinde görülmeye başlanır. Toprak yüzeyine çıkıp 2-3 yapraklı iken ocakta seyreltme yapılır. Her ocakta 1 veya 2 bitki bırakılmalıdır.

Tohum ekiminden başka naylon torbalarda sera veya plastik örtü altında yetiştirme yapılabilir. Don tehlikesi geçince arazideki yerlerine dikilir. Harç yapmak için hacim olarak 1 ölçü bahçe toprağı, 1 ölçü iyi yanmış ahır gübresi ve 1 ölçü kum iyice karıştırılır. Her torbaya 1-2 adet tohum bırakıldıktan sonra torbalar seralar veya yüksek tünellere konarak süzgeçli kovalarla sulanır. Ülkemizde tüplere tohum ekimi mart ayı ortalarında yapılır. Yabancı otlar var ise temizlenir ve sulaması yapılır. Naylon torbalara yapılacak ekim araziye dikim tarihinden 3-4 hafta önce yapılır. Bitkiler 3-4 yaprak olduğunda tarlaya aktarılır. Plastik torbalardan fideler çıkarılırken fide toprağının dağılmamasına özen gösterilmeli ve kesinlikle can suyu verilmelidir.

Gübreleme Nasıl Yapılır?

Kavunu gübrelemek için organik çiftçi gübresi kullanılmalıdır. Sonbaharda toprak sürümünden sonra dekar başına 3 ton gübre atılmalıdır. Gübre kültüvator ile karıştırılarak atılmalıdır. Gübrenin sağlıklı olması için toprak tahlilini yaptırınız. Dekar başına 15 kg nitrojenli, 20 kg potasyumlu, 30 kg fosforlu gübre verilir.

Sulama Nasıl Yapılır?

Sulama ortam sıcaklığına, büyümesine ve gelişmesine göre yapılmalıdır. Ocakları sulamak için karıklar açılıp sulanabilir yada ocaklar tek tek sulanabilir. Kavun oluşmaya başladıktan sonra sulama biraz daha sıklıkla yapılmalıdır. Kavun su ile temas ettirilmemeli ama düzenli olarak sulama yapılmalıdır. Düzenli sulama yapılan yerlerde iri ve çok ürün toplanabilir.

Hasat Ne zaman Yapılır?

Kavunlar tohum ekiminden sonra düzenli olarak sulandıktan sonra 90 ila 120 gün içerisinde tam olgunluğa eriştiğinde hasat edilir. Hasat etmek için aşağıdaki belirtiler olmalıdır.

  • Ağır ve olgunlaşmış kavunlar.
  • Kabuk rengi parlak olması.
  • Dip kısmı yumuşak olması ve koku vermesi.
  • Kavun bitkisinin saplarında bulunan kulakçıkların kuruması.

Kavun Nasıl Ekilir?

İlk önce kavun tohumu nasıl ekilir yakından bakalım. KAvun tohumu ilkbahar ve yaz aylarında 15 dereceyi geçen sıcaklıklarda ekilmesi tavsiye edilir. Kavun tohumunun kalitesi hasat açısından önemlidir. Ekim derinliği 2 ve 2,5 cm kadar olmalıdır.Sıralar üzeri 55 cm, sıralar arsı 175 cm arasında olmalıdır. Eğer fide ile dikilecekse kavun tohumu ile aynı anda dikilmelidir.

Çimleme Yöntemleri

Kavun tohumlarını ocaklara atmandan önce 1 gün suda veya nemli bir bez içerisinde bekletmeniz gerekmektedir. Toprak sıcaklığı ortalama 15 derece ve üzeri olmalıdır.Kavun tohumlarını bir kab içerisinde çimlendirin. Kabın üst seviyesine 2,5  cm elenmiş toprakla doldurun.Fısfıs yardımıyla nemlendirdikten sonra kavun tohumlarını yerleştiriniz. Doldurma işlemi bittikten sonra yüzey toprağını fısfıs yardımıyla menlendiriniz ve şeffaf bir naylon yardımıyla üzerini kapatınız. Arada bir kontrol ederek  toprağı fısfısla nemlendirmeye devam ediniz. Ortalama tahmini tohumların çimlenmesi 8-10  gündür.

Kavun  tohumları çimlenmeye başladığında şeffaf naylonu kaldırın ve direk güneşten koruyunuz. Kavun tohumları fide şekline geldiğinde yaklaşık 4-5 cm şeklinde olduğunda bahçenize veya daha büyük bir saksıya ekebilirsiniz. Kavun tohumlarını çimlendirdikten sonra toprağı işleyiniz.Sonra tohumun üzerini 2.5 cm ara ile kapatınız. Arasıra toprağı nemlendirin. Çimleme ortalama 10 gün yapılır.

Kavun ide Ekimi

Fide ekiminden önce toprağınızın işlenmiş olması gerekir. Toprağın sıcak olması, donu atlatması ve organik gübrenin verilmesinden sonra ekilir. Fide dikimi için serin ve rüzgar olmayan havaları seçiniz. Kavuna güneş ışığının vurması hem kabuk rengini belirler hemde aroması güzel olur. Daha fazla güneşten yararlanmak için kuzey ve güney yönünde dikim yapılmalıdır. Kavun fidelerini 55 cm ve sıralar arası 150 ve 200 cm olarak dikilmelidir.

Kavun fidesi dikimi sırasında bitkinin viyole kalan kısmında tamamı fidenin 3’te 2’si toprak altında olmalıdır. Kavun fidesi dikiminden sonra can suyu vermeniz gerekir.